سفارشات 35413111-051
خاطرات پیشکسوت صنعت چاپ خراسان؛ محمود ناظران پور (قسمت چهارم)

فشرده ی سیر تحول حروفچینی در ایران از پیچیدگی ماشین مونوتایپ گفنم و این که ادامه ی تکامل این ماشین به مونوفوتو انجامید. در مونوفوتو دیگر سرب و حرارت حذف شد، زیرا نقش حروف سربی و چاپ لترپرس داشت کم رنگ می شد و افست و فیلم به صورت  خزنده وآرام خودی نشان می داد.

گفته شد که مجله ی زن روز از اواخر دهه ی ۴۰ با مونوفوتو حروفچینی و با افست چاپ می شد.

البته نقش هوای فشرده هنوز برجای بود زیرا ''ریدر'' مونوفوتو مانند مونوتایپ قایم به هوای فشرده بود و البته کیبورد آن نیز،همان بود و آنچه تایپیست تایپ می کرد بر روی ''اسپول پی پر''پانچ میشد.
ای کاش استاد دمیر چی بتواند مجددا موزه ی چاپ را دایر کند که این مرد فعال و عاشق با چه خون جگر و تلاش پی گیر،شاید ۲۰ ساله این ماتریسها و لوازم که از نظر من همه همچون جواهرات هستند فراهم آورد و دو باره در معرض دید قرارگیرد، متاسفانه توسط رییس بعد از رسول جعفریان(ریاست موزه ی مجلس) موزه ی چاپ را تعطیل کردند و تمام ماشینهای قدیمی و ابزار دیدنی و عبرت آموز را بردند وسط یک حیات در ناکجاآباد ریختند ! این است یکی از دلایل و ویژگیهای عقب ماندگی یک ملت : ''هجو و نفی هرآنچه گذشته وتاریخ''.
در اینجا این را هم بگویم و از مبحث مونوتایپ خارج شوم که این ماشین زاده ی دوره ی جنگ جهانی اول است و ماشین آلات کارخانه ی مونوتایپ طوری طراحی شده بودند که در صورت نیاز سریعا تبدیل به اسلحه سازی می شد، مولد یا قالب حروف نیز انسان را به یاد گلنگدن مسلسل میاندازد مقاوم در برابر حرارت، دقیق و روان در تخلیه و تغذیه ی پی در پی، روان چون آب برای تغییر مداوم پوینت برای تغییر مداوم قطر حروف، مثلا الف ۳ پوینت و ب ۱۲ پوینت.
این قالب در ماشینهای حروف ریزی، که حروف برای گارسه ها می ریزند، به گونه ای است که از یک حرف الف مرتب می زنند تا مثلا ده کیلو الف تولید کنند، بعد پوینت آن را تغییر می دهند و ده کیلو ب می زنند ولی در مونوتایپ این حرکت مداوم است.
متاسفانه بهتر از این نمی توان شرح داد، باید مشاهده کرد، حتی در حال کار، افسوس که دست رنج افراد عاشق را افراد فارغ و غیر دلسوز بر باد می دهند. بگذریم...
جالب است بگویم این روانی مولد که کشوی است، آنچنان جزم است که سرب مذاب با فشار بسیار زیاد پمپ، قادر نیست به اطراف و گوشه های حرف نفوذ کند، اعجوبه ی تراش و دقت!
میگویند مو لا درزش نمی رود، نه ! آب تحت فشار هم لا درزش نمی رود،  پر گویی کردم، بقیه برای بعد...