سفارشات 35413111-051
نه هر که سر بتراشد قلندری داند
دردسرهای ناشران تازه کار برای چاپخانه داران:

نه هر که سر بتراشد قلندری داند

ساره گودرزی/کتاب هفته

ناشران تازه کار اکثرًا اطلاعات کمی از مراحل فنی چاپ دارند و دغدغه اصلی شان این است که با کمترین هزینه کتاب چاپ کنند و متاسفانه از اصول زیباشناختی هم آ گاهی ندارند و برخی از آنان حتی نمی دانند کتاب هایشان را باید در چه قطعی چاپ کنند.

اختلاف چاپخانه دار و ناشر، مقوله غریبی نیست؛این طبیعت کاری تولیدی است که سفار ش دهنده ی کالا و تولیدکننده، صددرصد از نتیجه کار راضی نباشند اما مشکل اساسی از جایی آغاز میشود که سفارش دهنده آگاهی کامل از فرایند تولید نداشته باشد و بخواهد توپ را به زمین تولیدکننده بیاندازد. بدیهی است کالایی که در اینجا از آن سخن می گوییم، کتاب است و گفتیم تولید آن فرایند پیچیده ای هم دارد. همان گونه که چاپ خوب و باکیفیت بر ارزش یک کتاب می افزاید و چاپخانه دار در برابر کیفیت بصری کتابها مسوول است، ناشران هم علاوه بر نظارت محتوایی،مسوول کیفیت کار خودند. اگرچه گاهی برخی ناشران از کیفیت نامناسب چاپ کتاب هایشان گلایه دارند اما چاپخانه داران هم همیشه از بی دقتی،نابلدی و تازه کار بودن ناشران در ارائه و ثبت سفارش ناراضی اند.

کم تجربه و متوقع

سیامک دری، فعال و مدرس حوزه چاپ که پیش ازاین مدرس چندین دوره آموزشی در اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران بوده و مباحث مربوط به مراحل فنی تولید کتاب، صفحه آرایی، طراحی و... را آموزش می داده، در این زمینه می گوید: «بیشتر مشکلاتی که ناشران در این کلاس ها با آنها درگیر بودند و درباره آنها سؤال می کردند مربوط به عملیات چاپ و طراحی کتاب ها بود. بسیاری از ناشران درباره طراحی وصفحه آرایی مشکل دارند. اغلب آنان دائماً دراین فکرند که چگونه کاغذ کمتری مصرف کنند تاهزینه های تولید کتاب را کاهش دهند و به همین دلیل همه فضای کاغذ را با حروف پر می کنند، درحالی که این کار از نظر زیبایی بصری اصلا خوب نیست و برای مخاطب هم جذابیت ندارد. همچنین خواننده احساس خستگی و کسالت می کند. اندازه فونت، فاصله بین خطوط و اینکه چه حجم از صفحه باید از متن و چه میزان از آن سفید باشد هم نکته دیگری است که بخش عمد های از ناشران، اطلاعی درباره آن ندارند.»او ادامه می دهد: «نکته اینجاست، ناشرانی که به تازگی به حوزه نشر وارد شده اند اکثرًا اطلاعات فنی کمی دارند و دغدغه اصلیشان این است که با کمترین هزینه کتاب چاپ کنند و متاسفانه ازمسائل زیباشناختی هم آگاهی کاملی ندارند. دیگراینکه نمی دانند کتاب هایشان را باید در چه قطعی چاپ کنند و متاسفانه حتی قطع مناسب هر موضوع را نمی دانند. این موضوع تاثیرات مستقیمی بر کارچاپخانه داران دارد و گاهی در اجرا کار را با مشکل روبه رو می کند. متاسفانه برخی ناشران نمی دانند که ابعاد کاغذ با قواره کتاب ارتباط مستقیم دارد یا حتی قطع رقعی دقیقاً چه انداز های است به همین دلیل شاهدیم که برخی کتاب های موجود در بازار فقط به اسم "وزیری " اند اما زمانی که چند نمونه کار وزیری راکنار هم قرار می دهیم، در اندازه با یکدیگر متفاوتند!

دری با بیان اینکه ناشران باید برای کتابهای خود قطع استانداردی داشته باشند، عنوان می کند: از آنجایی که ناشران تازه کار با قطع کاغذهای موجود در بازار آشنایی ندارند، عموماً در محاسبه دچار اشتباه می شوند و زمانی که کتابهایشان ازچاپ بیرون آمد، سراغ چاپخانه دار می روند که چرا کتاب های ما مشکل دارند. این موضوع البته درباره کتاب هایی که تصویر دارند حادتر است. برخی ناشران حتی نمیدانستند برای کاغذ تحریر باید با چه دقتی خروجی پلیت و فیلم بگیرند که تصویرخراب نشود و تصویر تک رنگ را در یک یا دو رنگ چاپ کرده اند و اغلب این مشکلات نیز برای افرادکم اطلاع و کم تجربه رخ می دهند.به گفته وی، ناشران جوان باید از خبرگان و فعالان حوزه چاپ که سالهاست دراین زمینه مشغول فعالیت اند، مشاوره و کمک بگیرند. اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران هم میتواند به ناشران جوان مشاوره بدهد یا تازه کاران با چاپخانه ها مشکلات خود را طرح و از تجربه آنان استفاده کنند. اگرچه منابع آموزشی و اطلاعاتی در این زمینه محدودند اما همین جزو ه هایی که اتحادیه ناشران در اختیار دارد،موثق و کاربرد ی اند.

نقش ویژه ناظر چاپ

در تعامل معیوب دست اندرکاران صنعت چاپ ونشر برای تولید کتاب، چاپخانه داران شاید بیش ازناشران تاز ه کار در معرض آسیب قرار داشته باشند.

داریوش دهقا نپور، مدیر چاپخانه «آیین چاپ » دراین زمینه می گوید: «من سعی می کنم تا حد امکان با ناشران جدید کار نکنم و طی سال های اخیر معمولاً با ناشرانی همکاری کرد ه ام که مشکلات کمتری دارند وحرفه ای ترند. نکته اینجاست که تشخیص رنگ برای یک گرافیست در مانیتور کامپیوتر با دستگاه های چاپ کاملا متفاوت است و اگرگرافیستی به چنین اطلاعات و دانشی آ گاهی نداشته باشد تصورمیکند همان رنگی که در مانیتور می بیند بعد ازچاپ تحویل خواهد گرفت. البته هستند افرادی که تجربه و اطلاعات فنی کاملی دارند و کار با آنان واقعاً لذ تبخش است. »او می افزاید: «امکان دارد گاهی برای چاپ مجلات، دو یا سه عکس مشکل داشته باشند که آن هم عموماً به دلیل نامناسب بودن عکس است اما در حوزه کتاب اگر گرافیست و طراح یک ناشر درباره رنگ ها اطلاعات خوبی داشته باشند، مشکل کمتری ایجاد می شود. در این میان گرافیست های تازه کارو دانشجویانی که اطلاعاتی درباره کاغذ ندارند و ازمراحل برش و صحافی به خوبی آ گاه نیستند، دچاراشتباه های فاحشی می شوند که معمولاً بعد از چاپ کتاب، ناشر متوجه آن می شود. یک گرافیست باید با مراحل کار لیتوگراف، چاپخانه دار و صحاف آشناباشد و بداند که به عنوان مثال چه میزان از کاغذ دربرش صحافی بریده می شود.

به گفته دهقا نپور، بسیاری از ناظران چاپ هم که نماینده فنی ناشران در چاپخانه ها هستند، درعمل هیچگونه نظارتی بر کارها ندارند. لوح فشرده یا نمونه چاپی را به چاپخانه  می دهند و به مسوول آنجا می گویند شما مسوول هستید. واقعیت این است که ناظر چاپ کاربلد و حرفه ای بار چاپخانه دار را کم می کند و از مشکلات بعدی می کاهد و ناظر چاپ غیرحرف های بر زحمات چاپخانه دار می افزاید. خلاصه اینکه تعریف ما از یک ناظر چاپ خیلی بیشتر ازتصویری است که در ذهن افراد وجود دارد.

دهقان پور تاکید می کند: فکر می کنم برگزاری کلاس های آموزشی توسط اتحادیه ناشران وچاپخانه داران بتواند مشکلات موجود را در این حوزه کاهش دهد. اگر کلا سهای آموزشی بسط یابند وفعالان چاپ و نشر برای کار در این حوزه توجیه شوند،بسیاری از مشکلات حل می شوند. اکنون بخشی ازکارهای چاپی از چین وارد می شوند که معضل بزرگی برای صنعت چاپ است و چاپخانه ها دچار نوعی رقابت منفی شده اند.

جای خالی آموزش

بعد از شنیدن حرف های این دست اندرکاران صنعت چاپ سراغ حمید غفاری، عضو کمیسیون کمیته حل اختلاف اتحادیه چاپخانه داران می روم و درباره اختلافات و مشکلاتی که به این کمیسیون ارجاع داده می شوند، سؤال می کنم. او در این زمینه پاسخ می دهد: «یکی از مشکلاتی که درکمیسیون با آن سر و کار داریم، اختلافات ناشران وچاپخانه داران و اعتراض و شکایت های هر دو گروه است. سفار شدهندگان تازه کار اغلب در کار خود تخصص ندارند و گاهی سفارش هایی می دهندکه نتیجه آن خوب و مناسب نیست و موجب بروزمشکل در محصول نهایی می شود. البته این موضوع طبیعی است اما در هر کاری باید از افراد متخصص استفاده کرد. زمانی که می خواهید ملکی خریداری کنید با مشاور املاک صحبت می کنید و از اواطلاعات می گیرید، حتی اگر می خواهید به دکتربروید به تابلوی سر در مطب اکتفا نمی کنید بلکه ازچند نفر سؤال می کنید، اما متاسفانه در زمینه چاپ چنین چیزی نداریم و هر فردی که لوح فشرده کارش را در دست دارد مشتری است و چون پول می دهد،چاپخانه دار موظف است طبق حرفه و رسالت خودکار را چاپ کند.

او می افزاید: البته گاهی سفارش دهنده توقع یک کار غیرحرفه ای دارد، ناشران گاهی تصورمی کنند می توانند وسط کار، رنگ و سایز کارهای خود راعوض کنند. موارد بسیاری پیش آمده که مشتری می گوید رنگ موردنظر من فلان رنگ بوده اما رنگ دیگری درآمده است، چون به مسائل فنی و طراحی احاطه ندارد و نمی داند که هر رنگی یک شماره و کددارد و چیزی که در مانیتور م یبیند در چاپ متفاوت است. مانیتورها از سلول های نوری تشکیل شده اندو با چاپ کاغذی تفاوت فاحشی دارند و اغلب این ناآ گاهی ها موجب بروز مشکل می شوند.

غفاری در بخش دیگر صحبت های خود بر تجربه و تخصص تاکید می کند و یادآور می شود: اگرناشری در کار خود تجربه و تخصص داشته باشد بر همان اساس سفارش کار می دهد. در بسیاری موارد از آنجایی که ناشر برای زحمت و هزینه های خود مبلغی می گیرد، مولفان کتاب را مستقیم به چاپخانه ها می برند و طبیعی است که به اندازه ناشراطلاعات خوب و درستی از کارهای فنی و طراحی ندارند. اگر مشکل ایجاد شود چاپخانه دار می گوید:کار خود را انجام داد هام و مؤلف نمی داند که کار،تمام شده و نباید توقع زیادی از چاپخانه دار داشته باشد. ناشرانی که تجربه کمی دارند و تعداد عناوین کتاب هایشان زیاد نیست و مراجعات شان به چاپخانه کمتر است، بیشتر مشکل دارند. معتقدم بخش عمده این موضوع از طریق اتحادیه ناشران قابل حل است.خوشبختانه کلاس هایی برای آموزش فعالیتهای چاپ و نشر کتاب و تولید کتاب گذاشته شده اند،خوب و کاربردی اند. فکر می کنم بخشی از کار هم به عهده اتحادیه چاپخانه داران است زیرا ناشر بایدبداند که کدام چاپخانه ها از اتحادیه مجوز دارند.متاسفانه اکنون برخی چاپخانه داران با مجوز کپی و نوشت افزار کار تحویل را می گیرند و از آنجایی که غیرحرفه ای اند، قیمتها را بالا می برند. مواد اولیه مورد استفاده این چاپخانه ها هم اغلب نامرغوب اند و کالا را غیرقابل استفاده می کنند. اتحادیه باید دراین زمینه تبلیغ و اطلاع رسانی بیشتری کند تا ناشران دنبال چاپخانه هایی باشند که مجوز دارند تا احتمال سوءاستفاده کمتر باشد و اگر احتمالاً به مشکلی برخوردند بتوانند از طریق شورای حل اختلاف، بررسی و پیگیری کنند.

منبع: www.ipina.ir